Gậy Tonfa là một trong những công cụ hỗ trợ quen thuộc trong ngành bảo vệ, công an và huấn luyện tự vệ. Với thiết kế đặc trưng gồm một tay cầm ngang và thân gậy dài, Tonfa mang lại khả năng phòng thủ, khống chế và phản công linh hoạt vượt trội. Trong bài viết này, Bảo vệ Thuận Phát sẽ giúp bạn hiểu rõ gậy Tông Pha là gì, nguồn gốc – cấu tạo – công dụng, cũng như quy định pháp luật về việc sử dụng loại gậy này tại Việt Nam, ai được dùng.
Gậy Tonfa là gì? Nguồn gốc và đặc điểm
Gậy Tonfa (Tông Pha) vốn là một vũ khí cổ truyền có lịch sử lâu đời, bắt nguồn từ vùng Okinawa – Nhật Bản. Ban đầu, Tonfa chỉ là tay quay của cối xay lúa trong nông nghiệp. Tuy nhiên, trong thời kỳ người dân bị cấm sử dụng vũ khí, họ đã sáng tạo biến vật dụng này thành công cụ tự vệ và chiến đấu hiệu quả.
Theo thời gian, gậy Tonfa được phát triển, hoàn thiện về thiết kế, vật liệu và tính ứng dụng, trở thành một trong những vũ khí nổi bật trong nhiều môn võ như Karate, Kobudo, Aikido. Đặc biệt, với ưu thế dễ cầm nắm, khả năng xoay linh hoạt và tính phòng thủ cao, Tonfa đã được nhiều lực lượng cảnh sát và bảo vệ trên thế giới đưa vào sử dụng.
Về đặc điểm nhận dạng, gậy Tonfa thường có:
- Chiều dài trung bình từ 50 – 60 cm, bằng chiều dài cẳng tay người sử dụng.
- Một tay cầm phụ đặt vuông góc với thân gậy, giúp xoay, chặn, khóa và phản đòn linh hoạt.
- Chất liệu thường làm bằng nhựa ABS, cao su cứng hoặc nhôm nhẹ, vừa chắc chắn vừa giảm nguy cơ gây thương tích nặng.
- Màu sắc phổ biến: đen bóng hoặc đen mờ, tạo cảm giác chuyên nghiệp và kín đáo.
Nhờ thiết kế đặc trưng này, Tonfa không chỉ là công cụ tự vệ đơn thuần mà còn giúp người sử dụng kiểm soát tình huống, phản ứng nhanh và an toàn hơn trong môi trường thực thi nhiệm vụ.
Bài viết liên quan:
- Dùi cui cao su là gì? Ai được dùng?
- Dùi cui điện là gì? Cấu tạo, công dụng và những cảnh báo quan trọng!
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của gậy Tonfa
Điểm đặc biệt khiến gậy Tonfa khác biệt hoàn toàn so với các loại gậy thông thường nằm ở thiết kế có tay cầm phụ đặt vuông góc với thân gậy. Cấu tạo này không chỉ giúp người sử dụng dễ dàng xoay chuyển linh hoạt mà còn tạo ra những ưu thế vượt trội trong cả phòng thủ và tấn công.
1. Cấu tạo cơ bản của gậy Tonfa
Một cây Tonfa hoàn chỉnh thường bao gồm 3 phần chính:
- Thân gậy: Là phần chính, hình trụ tròn dài khoảng 50–60 cm. Chiều dài này được tính toán vừa đủ để người dùng có thể che chắn toàn cẳng tay và phản đòn hiệu quả.
- Tay cầm phụ: Nằm vuông góc gần một đầu thân gậy, dài khoảng 12–15 cm. Tay cầm này cho phép xoay gậy 180–360 độ quanh trục, giúp tăng tốc độ và sức mạnh khi phản công.
- Đầu gậy: Là phần tiếp xúc với đối tượng khi tấn công hoặc khóa đòn. Thường được bo tròn hoặc bọc cao su để tránh gây tổn thương nghiêm trọng.
Ngoài ra, một số dòng Tonfa hiện đại được gia cố lõi thép hoặc nhôm nhẹ, giúp tăng độ bền, khả năng chịu lực, nhưng vẫn đảm bảo trọng lượng vừa phải để dễ thao tác.
2. Nguyên lý hoạt động của gậy Tonfa
Nguyên lý sử dụng Tonfa dựa trên chuyển động xoay trục quanh tay cầm phụ. Khi xoay gậy, người dùng tận dụng lực quán tính để:
- Tăng tốc độ và lực tác động, giúp đòn phản công mạnh hơn mà không cần dùng quá nhiều sức.
- Tạo lớp phòng thủ hiệu quả, vì phần thân gậy có thể che chắn toàn bộ cẳng tay, giảm lực đánh trúng cơ thể.
- Khống chế đối tượng dễ dàng hơn, bằng cách dùng tay cầm phụ để xoay, ép hoặc khóa tay đối phương.
Nhờ cơ chế xoay linh hoạt này, gậy Tonfa vừa là lá chắn phòng thủ, vừa là vũ khí phản công nhanh, giúp người sử dụng kiểm soát tình huống hiệu quả mà vẫn đảm bảo yếu tố an toàn.
Công dụng và lợi ích khi sử dụng gậy Tonfa
Không chỉ là một công cụ tự vệ, gậy Tonfa còn được đánh giá là một trong những thiết bị huấn luyện nghiệp vụ hiệu quả nhất cho lực lượng bảo vệ, cảnh sát và lực lượng an ninh trật tự cơ sở. Thiết kế có tay cầm phụ giúp Tonfa trở thành vũ khí đa năng, vừa có thể phòng thủ, tấn công, khống chế, vừa đảm bảo an toàn cho cả người sử dụng và đối tượng bị khống chế.
1. Dụng cụ phòng thủ linh hoạt và an toàn
Tonfa có khả năng che chắn toàn bộ phần cẳng tay, giúp giảm đáng kể lực tác động từ các đòn đánh trực diện. Khi được sử dụng đúng kỹ thuật, người cầm Tonfa có thể dễ dàng xoay chuyển, đỡ đòn và phản công trong không gian hẹp mà vẫn giữ thế chủ động.
Đây là ưu điểm vượt trội so với dùi cui cao su thông thường, đặc biệt hữu ích trong các tình huống xử lý xô xát, giải tán đám đông, hoặc khống chế đối tượng có hung khí.
2. Hỗ trợ huấn luyện kỹ năng phản ứng và kiểm soát tình huống
Trong các khóa huấn luyện nghiệp vụ bảo vệ chuyên nghiệp, gậy Tonfa là công cụ giúp rèn luyện phản xạ nhanh, kỹ năng xử lý tình huống và khả năng phối hợp tay – mắt – thân người.
Nó giúp nhân viên bảo vệ nâng cao tính kỷ luật, sự bình tĩnh, đồng thời cải thiện khả năng kiểm soát đối tượng mà không gây thương tích nghiêm trọng.
3. Dễ sử dụng, gọn nhẹ và hiệu quả cao
Nhờ cấu tạo đơn giản và trọng lượng nhẹ (thường chỉ từ 500 – 700g), gậy Tonfa dễ mang theo trong ca trực hoặc nhiệm vụ tuần tra.
Đối với nhân viên bảo vệ làm việc tại nhà máy, khu công nghiệp, công trình xây dựng hoặc sự kiện, Tonfa là công cụ hỗ trợ không thể thiếu, vừa đảm bảo tính răn đe, vừa giúp xử lý sự cố nhanh chóng và chuyên nghiệp.
4. Tăng tính chuyên nghiệp và hình ảnh của lực lượng bảo vệ
Một đội ngũ bảo vệ được trang bị Tonfa đồng bộ thể hiện sự chuyên nghiệp, kỷ luật và sẵn sàng ứng phó mọi tình huống. Điều này không chỉ nâng cao uy tín của đơn vị bảo vệ mà còn tạo niềm tin, cảm giác an toàn cho khách hàng và người dân xung quanh.
Ai được phép sử dụng gậy Tonfa tại Việt Nam?
Vì có khả năng gây sát thương nhất định, gậy Tonfa được xếp vào nhóm công cụ hỗ trợ và chịu sự quản lý chặt chẽ của pháp luật Việt Nam. Việc sử dụng, tàng trữ hoặc mang theo Tonfa không đúng quy định có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ vi phạm.
1. Căn cứ pháp lý về việc sử dụng gậy Tonfa
Theo Nghị định số 79/2018/NĐ-CP (và các văn bản hướng dẫn, bổ sung đến năm 2025) quy định chi tiết Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ, Tonfa thuộc danh mục công cụ hỗ trợ được phép trang bị và sử dụng có điều kiện.
Cụ thể, chỉ những cá nhân, tổ chức sau đây mới được phép sử dụng:
- Lực lượng Công an nhân dân, Quân đội nhân dân, và các đơn vị được Nhà nước giao nhiệm vụ bảo đảm an ninh trật tự.
- Doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ bảo vệ hợp pháp, đã được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện an ninh, trật tự do cơ quan Công an có thẩm quyền cấp.
- Nhân viên bảo vệ chuyên nghiệp đang làm việc tại các cơ sở có hợp đồng dịch vụ bảo vệ hợp pháp, đã được cấp giấy phép sử dụng theo quy định.
Ngoài các trường hợp trên, cá nhân không được phép tự ý mua, mang theo hoặc sử dụng gậy Tonfa nơi công cộng, dù chỉ với mục đích tự vệ.
2. Quy định về quản lý, sử dụng và bảo quản
- Các đơn vị được phép trang bị Tonfa phải có quy trình quản lý, bàn giao và sử dụng rõ ràng, có sổ theo dõi, ký nhận từng ca trực.
- Nhân viên bảo vệ chỉ được phép sử dụng Tonfa trong phạm vi công việc, không mang ra ngoài khu vực được giao nhiệm vụ.
- Khi không sử dụng, Tonfa phải được bảo quản tại tủ hoặc kho công cụ hỗ trợ, có người chịu trách nhiệm quản lý trực tiếp.
3. Xử phạt nếu vi phạm
Theo quy định tại Nghị định 144/2021/NĐ-CP, hành vi tàng trữ, sử dụng, vận chuyển hoặc mua bán công cụ hỗ trợ trái phép, trong đó có gậy Tonfa, có thể bị xử phạt:
- Phạt tiền từ 5.000.000 – 10.000.000 đồng đối với cá nhân;
- Tịch thu tang vật, thậm chí xử lý hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
Việc tuân thủ đúng quy định pháp luật không chỉ giúp người sử dụng bảo vệ bản thân và người khác an toàn, mà còn thể hiện tính chuyên nghiệp và ý thức kỷ luật trong ngành bảo vệ.
So sánh gậy Tonfa và dùi cui cao su – nên chọn loại nào?
Trong lĩnh vực an ninh, bảo vệ, hai loại công cụ hỗ trợ phổ biến nhất hiện nay chính là gậy Tonfa và dùi cui cao su. Cả hai đều được thiết kế để phục vụ mục đích phòng vệ, khống chế và răn đe đối tượng, tuy nhiên mỗi loại lại có đặc điểm và ưu thế riêng. Hiểu rõ sự khác biệt giúp người dùng chọn đúng loại phù hợp với nhiệm vụ và môi trường làm việc.
1. Điểm giống nhau
- Đều là công cụ hỗ trợ hợp pháp được phép trang bị trong ngành bảo vệ, công an, dân phòng.
- Cùng được dùng để phòng thủ, tấn công, khống chế đối tượng gây rối hoặc chống đối.
- Gọn nhẹ, dễ mang theo và sử dụng trong nhiều môi trường khác nhau.
2. Sự khác biệt cơ bản
| Tiêu chí | Gậy Tonfa | Dùi cui cao su |
| Thiết kế | Có tay cầm phụ vuông góc với thân gậy, cho phép xoay, che chắn và phản công linh hoạt. | Thiết kế thẳng, một khối liền, dễ sử dụng cho người mới. |
| Cách sử dụng | Cần kỹ thuật cao, đòi hỏi huấn luyện để phát huy hiệu quả tối đa. | Dễ cầm, dễ đánh, phù hợp với người chưa qua huấn luyện sâu. |
| Khả năng phòng thủ | Rất tốt – có thể che chắn cẳng tay, xoay chuyển nhanh trong không gian hẹp. | Tốt nhưng thiên về tấn công trực diện, ít linh hoạt hơn. |
| Khả năng tấn công | Đòn phản công dựa trên lực xoay trục, tăng tốc độ và lực tác động. | Đòn đánh thẳng, lực tập trung vào đầu dùi cui, dễ kiểm soát. |
| Tính an toàn | Cao nếu sử dụng đúng kỹ thuật – hạn chế thương tích nặng. | Có thể gây chấn thương cao hơn do lực tập trung. |
| Mức độ chuyên nghiệp | Cao – thường dùng trong huấn luyện hoặc đội bảo vệ chuyên nghiệp. | Phổ thông – thích hợp cho các vị trí bảo vệ cơ bản. |
| Giá thành (tham khảo) | Khoảng 250.000 – 600.000 VNĐ/chiếc | Khoảng 100.000 – 300.000 VNĐ/chiếc |
3. Nên chọn loại nào?
- Nếu bạn là nhân viên bảo vệ chuyên nghiệp, thường xuyên làm việc trong môi trường cần kiểm soát đám đông, khống chế đối tượng, hoặc được đào tạo nghiệp vụ bài bản, thì gậy Tonfa là lựa chọn tối ưu.
- Ngược lại, với các nhiệm vụ bảo vệ cơ bản, trông coi, tuần tra đơn giản, dùi cui cao su vẫn là lựa chọn phù hợp, vừa hiệu quả, vừa tiết kiệm chi phí.
Tùy theo yêu cầu thực tế, doanh nghiệp bảo vệ có thể trang bị song song cả hai loại, giúp nhân viên linh hoạt xử lý mọi tình huống an ninh phát sinh.
Lời kết
Từ một dụng cụ nông nghiệp thô sơ, gậy Tonfa đã trải qua hành trình dài để trở thành công cụ hỗ trợ chuyên nghiệp, được sử dụng rộng rãi trong lực lượng cảnh sát, quân đội và các doanh nghiệp bảo vệ hiện nay.
Nhờ thiết kế thông minh, tính linh hoạt và khả năng kiểm soát tình huống hiệu quả, Tonfa không chỉ là vũ khí tự vệ mà còn là biểu tượng của kỹ năng, kỷ luật và sự chuyên nghiệp trong công tác an ninh.
Đối với các doanh nghiệp bảo vệ chuyên nghiệp, việc trang bị Tonfa cho đội ngũ nhân viên không chỉ giúp nâng cao hiệu quả làm việc, mà còn thể hiện hình ảnh chuẩn mực, hiện đại và đáng tin cậy trong mắt khách hàng.
